Meandry legitymizacji. Studia i analizy

Intensywność pojawiania się kwestii legitymizacji w dyskursie politycznym czy w debacie publicznej może być dobrym barometrem dynamiki życia politycznego, a także – szerzej – funkcjonowania systemu politycznego i porządku społecznego. W okresach stabilności, gdy nie są w sposób zasadniczy podważane podstawy prawomocności istniejącego systemu, problematyka legitymizacji ma znaczenie raczej poboczne. Staje się natomiast jednym z podstawowych wyzwań poznawczych i praktycznych wówczas, gdy wzrasta ciśnienie życia społecznego, gdy mamy do czynienia z kontestacją czy wręcz radykalnym zakwestionowaniem źródeł prawomocności systemu, już to od strony aksjologicznej, już to ideologicznej albo po prostu efektywnościowej, bądź wszystkich naraz. Odnosi się to zatem do sytuacji o cechach nieciągłości, zerwania, kryzysu, słowem – wszelkiej znaczącej zmiany społecznej. Czy będzie to rewolucja, czy powstanie masowego ruchu społecznego, czy wreszcie transformacja systemowa – głęboka zmiana naruszająca nie tylko podstawy systemu politycznego i ekonomicznego, ale także, w konsekwencji, całego porządku społecznego.
Przypadające u schyłku minionej dekady – drugiej dekady niepodległości – okrągłe rocznice: 30-lecie porozumień sierpniowych, 20-lecie obrad Okrągłego Stołu i wyborów z czerwca 1989 roku, a także powołania pierwszego po wojnie niekomunistycznego rządu i początku procesu transformacji systemowej stanowiły okazję do przyjrzenia się kwestii legitymizacji obecnego systemu politycznego, dynamiki jej kształtowania się z perspektywy minionych dekad, wyznaczonych cezurami lat 1980-1981 i 1989, procesu erozji legitymizacji systemu realnego socjalizmu oraz jego ostatecznej delegitymizacji, która utorowała drogę do transformacji systemowej w Polsce.