Eksperymenty na biednych. Polityczny, moralny i ekonomiczny spór o to, jak pomagać skutecznie

Darmowe podręczniki, szkolenia i nagrody dla nauczycieli, przekazywanie pieniędzy komitetom rodzicielskim – w co zainwestować, żeby dzieci w kenijskich szkołach opuszczały mniej godzin i miały lepsze wyniki w nauce? Otóż najlepiej wydać wszystkie pieniądze na … leki przeciwpasożytnicze. Do tych zaskakujących wniosków doszli ekonomiści w wyniku eksperymentu, który przyniósł przełom w długiej dyskusji: co można zrobić, żeby biedni żyli lepiej.

Dzięki „eksperymentom na biednych” – wedle metody zaczerpniętej chociażby z badań farmakologicznych – świat ponownie uwierzył w pomoc rozwojową, w to, że dzięki skutecznym i efektywnym programom uda się w końcu zlikwidować skrajne ubóstwo. Ale czy te doświadczenia na pewno przynoszą ostateczną odpowiedź na pytanie, jak i komu pomagać?

Adam Leszczyński referuje spory uczonych i polityków ze schyłku XX i początków XXI wieku z krajów wysoko rozwiniętych (zwłaszcza ze Stanów Zjednoczonych) oraz z takich, które znajdują się na niskim szczeblu rozwoju, przedstawiając je jako spory właśnie, jako zderzenia sprzecznych racji i stanowisk, i stara się nie wchodzić w rolę sędziego rozstrzygającego. Historia idei pomocy krajom biednym przez kraje zamożne liczy sobie blisko stulecie i żaden teoretyczny czy polityczny aksjomat nie zwyciężył jako bezspornie trafny i sprawiedliwy.

(prof. Jerzy Jedlicki)